Nguyễn
Khắc Thuần
Trưởng khoa Việt Nam
1. Văn hóa đọc quả đúng là… văn hóa. Sở dĩ
nói như vậy vì bản thân tôi thấy hai chữ văn hóa đã và đang bị lạm dụng, bị
tùy tiện gắn cho đủ thứ, kể cả những thứ rất xa lạ với bản chất của văn hóa và
thậm chí là phản văn hóa (anti-culture).
2. Từ rất nhiều thế kỷ nay, văn hóa đọc là
một bộ phận cấu thành rất đáng quý của văn hóa Việt Nam
3. Nho gia nói 書 中 有 客 (thư trung hữu khách) nghĩa là trong sách có khách. Đọc sách
là để trò chuyện với những vị khách vô hình nhưng rất đáng yêu. Trò chuyện để
gắng học những điều hay, để tránh những điều cần tránh và có thể tránh. Chẳng
phải ngẫu nhiên mà cổ nhân khẳng định rằng sách là 萬 世 之 师 (vạn
thế chi sư) nghĩa là thầy của muôn đời.
4. Tổ tiên ta từng dạy: ai nhẫn
tâm đạp lên giấy là vô đạo. Ai vô tình hay cố ý viết những lời khiếm nhã lên
giấy cũng là vô đạo. Lời nghiêm huấn ấy đáng suy nghĩ lắm. Văn
hóa đọc chỉ thực sự phát triển chừng nào mọi ấn phẩm đều góp phần
chuyển tải đến người đọc những giá trị văn hóa. Ngòi bút trong tay là phương
tiện văn hóa rất thiêng liêng. Xa rời nhận thức về trách nhiệm nặng nề đó,
không một tác giả nào có thể tồn tại được.
5. Là một người cầm bút, đã có trên 300 đầu
sách được xuất bản và nhiều lần tái bản, tôi rất quan tâm tới thị trường sách -
nền tảng của văn hóa đọc. Vì quan tâm nên tôi nhận thấy hiện nay có một số
loại ấn phẩm rất cần được chấn chỉnh:
- Nhân danh liên kết, có nhà xuất bản tỏ ra thiếu trách nhiệm với
bạn đọc
- Nhiều tác giả không hiểu được nên cũng
không đáp ứng được nhu cầu của xã hội
- Không ít ấn phẩm tỏ rõ kiến thức của người viết thiếu vững vàng
- Số ấn phẩm thể hiện lối tư duy dễ dãi chiếm tỷ lệ hơi cao
- Xu hướng dung tục đang có xu hướng dần dần trở nên phổ biến
6. Tính khích lệ của các phương tiện thông
tin đại chúng chưa được như mong đợi. Những thông tin về sách mới và sách hay
quá ít trong lúc những thông tin vô bổ, thậm chí là rất nhảm nhí lại được trang
trọng đăng tải trên các trang văn hóa. Ngoài một số bài tranh luận giữa cá nhân
với cá nhân, hoạt động lý luận phê bình chân chính gần như đã hoàn toàn bị tê
liệt. Trách nhiệm định hướng nhận thức cho bạn đọc đang bị bỏ ngỏ.
7. Tuy không nhiều nhưng có vào thư viện
mới hay, một số sách đã bị phá hoại bởi những mục đích rất thiển cận và thiếu ý
thức của một số người đọc. Đây là điều xa lạ với văn hóa nói chung và văn
hóa đọc nói riêng.
